Day: 14.02.2022

կոտայքի մարզ

Կոտայքի մարզը գտնվում է հանրապետության կենտրոնում: Այն հարավ-արևմուտքից սահմանակից է
մայրաքաղաքին, արևմուտքից Արագածոտնի, հյուսիսից Լոռու, հյուսիս-արևելքից Տավուշի, արևելքից Գեղարքունիքի և հարավից`Արարատի մարզերին:

Կոտայքի մարզի տարածքով են հոսում Հրազդան և Ազատ գետերը: Հրազդան գետի համակարգում կա 340 վտակ, որոնցից 25-ն ունեն 10 կմ-ից ավելի երկարություն: Գետի խոշոր վտակներից են Մարմարիկը, Ծաղկաձորը, Արայի գետը, Գետառը: Ազատ գետը նույնպես Արաքսի ձախ վտակներից է (երկարությունը` 55 կմ): Սկիզբ է առնում Գեղամա լեռնաշղթայից (հիմնականում սնվում է ստորերկրյա ջրերով): Գետի ջրերն օգտագործվում են հիմնականում ոռոգման նպատակով:

Մարզը հարուստ է հանքային ջրերով, դրա վկայությունն են ,Բջնիե և ,Արզնիե հանքային ջրերը: Մարզի տարածքում են գտնվում Գեղամա լեռների փեշերը, Ծաղկունյաց լեռնաշղթան, Հատիս և Արայի լեռները: Հատիս լեռը (նախկին անվանումը` Շամիրամի) կոնաձև հրաբխային զանգված է (բարձրությունը` 2 528 մ): Լեռը ծածկված է մարգագետնատափաստանային բուսականությամբ:

Արայի լեռը (բարձրությունը` 2 577 մ)` հանգած հրաբխային զանգված է, գտնվում է Արագած լեռից արևելք` Քասախ և Հրազդան գետերի միջև: Մարզի հարթավայրերն են` Եղվարդի հարթավայրը (գտնվում է ծովի մակերևույթից 1 200 – 1 300 մ բարձրության վրա) և Հրազդանի սարահարթը (ծովի մակերևույթից` 1 700 – 1 800 մ բարձրության վրա):

Մարզի տարածքի կենտրոնական մասով անցնում են երկրի համար առանցքային նշանակություն ունեցող Երևան–Հրազդան-Սևան ավտոմայրուղին և Երևան-Հրազդան-Իջևան երկաթգիծը:

2019թ.-ին մարզի տնտեսության հիմնական ճյուղերի տեսակարար կշիռները Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան ճյուղերի ընդհանուր ծավալում կազմել են.

• արդյունաբերություն` 10.5 %,
• գյուղատնտեսություն` 8.3%,
• շինարարություն` 5.9%,
• մանրածախ առևտուր` 4.6%,
• ծառայություններ` 6.1%:

Կոտայքի մարզը համեմատաբար զարգացած ու բազմաճյուղ տնտեսություն ունեցող մարզերից է:

Մարզի տնտեսության ընդհանուր ծավալում գերակշռողն արդյունաբերությունն է: Մարզը մեծ դեր ունի էներգետիկայի ոլորտում: Այստեղ են գտնվում էլեկտրաէներգիայի արտադրության 2 խոշոր կազմակերպություն: Մարզի արդյունաբերության մյուս հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ առավել զարգացած են հետևյալ ոլորտները.

• սննդամթերքի և խմիչքների արտադրություն (մսի և մսամթերքի մշակում և պահածոյացում, մրգերի և բանջարեղենի մշակում և պահածոյացում, կաթնամթերքի, ալյուրի, ըմպելիքի արտադրություն),
• ոչ մետաղական հանքային այլ արտադրանքի արտադրություն (ապակու և դրանից պատրաստվող իրերի արտադրություն, ցեմենտի արտադրություն),
• մետաղագործական արդյունաբերություն և մետաղյա արտադրատեսակների արտադրություն (պողպատի և թուջի ձուլում),
• կահույքի արտադրություն, ոսկերչական արտադրատեսակների արտադրություն Մարզի գյուղատնտեսությունը մասնագիտացած է թռչնաբուծության մեջ:

Մարզի տարածքում են գործում հանրապետության 3 խոշոր թռչնաֆաբրիկաներ: Բեռնաուղևորափոխադրումները մարզում իրականացվում են ավտոմոբիլային, երկաթուղային տրանսպորտով և էլեկտրատրանսպորտով (ճոպանուղի):

Աբովյան քաղաքը (2020թ. տարեսկզբին` 44.9 հազ. բնակիչ) գտնվում է Երևանից 18 կմ հեռավորության վրա: Հանրապետության ամենաարագ աճող քաղաքներից է, արդյունաբերական խոշոր կենտրոններից մեկը: Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերակշիռ տեղ է զբաղեցնում գարեջրի արտադրությունը: Բյուրեղավան քաղաքի (2020թ. տարեսկզբին` 9.1 հազ. բնակիչ, գտնվում է Երևանից 24 կմ հեռավորության վրա) արդյունաբերության հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերակշիռ տեղ է զբաղեցնում ոչ մետաղական հանքային և այլ արտադրանքի արտադրությունը (ապակե տարայի, ճենապակուց և հախճապակուց տնտեսական կենցաղային արտադրատեսակների արտադրություններ): Եղվարդ քաղաքը (2020թ. տարեսկզբին` 11.9 հազ. բնակիչ) գտնվում է Արայի լեռան հարավային ստորոտում, հեռավորությունը Երևանից 18 կմ է: Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ հատկապես առանձնանում է սննդամթերքի և խմիչքների արտադրությունը (թորած ալկոհոլային խմիչքների (կոնյակի), կաթնամթերքի), կաշվե արտադրատեսակների և կոշկեղենի արտադրությունը: Քաղաքի տնտեսական կյանքում էական դեր ունի նաև գյուղատնտեսությունը, որի մեջ հիմնական ուղղությունը հացահատիկի մշակությունն է:
Նոր Հաճն քաղաքի (2020թ. տարեսկզբին 9․3 հազ․բնակիչ, հեռավորությունը Երևանից 30կմ է) արդյունաբերության հիմնական ուղությունը մշակող արդյունաբերություն է, որի մեջ գերակշիռ տեղն ունի կահույքի և ոսկերչական արտադրանքների արտադրությունը։

Հրազդան քաղաքի (2020թ․ տարեսկզբի 40․0 հազ․) բնակիչ) հեռավորությունը Երևանից 50 կմ է: Գտնվում
է Հրազդան գետի վերին հոսանքի ձախ ափին: Հայտնի է որպես արդյունաբերական կենտրոն: Այստեղ է
գտնվում Հրազդանի ՋԷԿ-ը, որը հզորագույնն է Հայաստանի Հանրապետությանում: Արդյունաբերության մյուս ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերակշիռ տեղ ունի ոչ մետաղական հանքային և այլ արտադրանքի արտադրությունը (մասնավորապես ցեմենտի արտադրություն)։

Չարենցավան քաղաքը (2020թ․ տարեսկզբին 20․4 հազ․բնակիչ) գտնվում է Երևանից 36 կմ հեռավորության վրա, Հրազդան գետի ձախ ափին: 1953թ. ՀԷԿ-ի շինարարության ավարտից հետո քաղաքում կառուցվեցին մի շարք խոշոր արդյունաբերական կազմակերպություններ և Չարենցավանը դարձավ հանրապետության կարևոր արդյունաբերական կենտրոն: Քաղաքի արդյունաբերության հիմնական ուղղությունը մշակող արդյունաբերությունն է, որի մեջ գերակշիռ տեղ ունի մետաղագործական արդյունաբերությունը և պատրաստի մետաղե արտադրատեսակների արտադրությունը (պողպատի և թուջի ձուլում):
Ծաղկաձոր քաղաքի (2020թ. տարեսկզբին`1.2 հազ. բնակիչ, գտնվում է Երևանից 55 կմ հեռավորության վրա) կլիման մեղմ է և առողջարար: Առողջարանային քաղաք է:

https://youtu.be/Uh5aRL8OyEA

Կրկնակի բեղմնավորումը ծաղկավոր բույսերի հիմնական առանձնահատուկ հատկանիշն է, որը ապահովել է նրանց կայուն զարգացումը երկրագնդի վրա:

Փոշոտման սկզբում փոշեհատիկն ընկնում է վարսանդի սպիի վրա: Փոշեհատիկի վեգետատիվ բջջից առաջանում է խողովակ, որը հասնում է սերմնարանին: Արական գամետները՝ սպերմիաները, խողովակով հասնում են սերմնաբողբոջին: Սպերմիաներից մեկը բեղմնավորում է ձվաբջիջը և առաջանում է զիգոտ, իսկ մյուսը միաձուլվում է կենտրոնական բջջի հետ և սկզբնավորում սերմի էնդոսպերմը: Բեղմնավորման այս ձևը կոչվում է կրկնակի բեղմնավորում:

Երևույթը բացահայտել է ռուս գիտնական Ա. Նավաշինը (1898 թվականին), բույսերի 2 տեսակի՝ շուշանի և արքայապսակի վրա կատարած հետազոտությունների ժամանակ։

Cuaderno

Վարժ․6, էջ15

1. A. Hola María, ¿de dónde vienes?
   B. Vengo de comprar unos regalos y voy — ahora mismo al supermercado, que cierran a las 9.
2. A. ¿Vamos mañana a la playa? B. Si acuesto— pronto hoy, sí.
3. ¿A qué hora empieza -Ia película? B. A las 12. pero yo acuesto ya. estoy muy cansada.
4. A. Es tarde, ¿volvemos a casa? B.Sí, ¿vamos en metro o en taxi?

13-17 февраля

• Проект «Знаете ли вы Туманяна?»/1 к./.

1. Прочитайте текст

Деэнь святого Валентина пришел в Россию из-за границы, но сразу же прижился на русской почве и стал, пожалуй, одним из любимейших праздников российской молодежи. Кто же такой этот святой Валентин и почему его имя связано с праздником влюбленных?

В III веке нашей эры правил в Риме суровый и решительный император Клавдий. Больше всего он любил войну и хотел, чтобы его воины никогда не отвлекались от

великого ратного дела. Но, увы! Стрелы Амура поражали доблестное войско Клавдия точнее неприятельских. Солдаты и их начальники влюблялись, женились и оставляли военную службу. Тогда Клавдий издал указ, запрещающий жениться. Но тут на помощь влюбленным пришел молодой священник Валентин. Вопреки императорскому указу, он стал тайно проводить обряд венчания. Узнав об этом, Клавдий повелел бросить Валентина в темницу.

Но любовь и под мрачными сводами подземелья отыскала молодого священника. Он влюбился в дочь своего тюремщика и стал посылать ей любовные послания.
Близкая смерть не устрашила его. В самый день своей казни – 14 февраля 270 года – Валентин сумел передать своей возлюбленной нежное и теплое письмо.
Гибель молодого священника, влюбленного и не увидевшего своего счастья, осталась в памяти людей.

Позже церковь причислила Валентина к лику святых. А влюбленные всего мира избрали его своим покровителем. В этот день они дарят своим избранницам подарки и посылают любовные открытки – валентинки. Такие открытки – настоящие произведения искусства. Они изготавливаются на ажурной бумаге с шелковыми вкладышами внутри. Но это – в Англии, Германии,
Америке. Влюбленным в России пока приходится довольствоваться записками с изображением пронзенного стрелой сердца. В некоторых странах влюбленные юноши накануне праздника под покровом ночи крадутся к дому своих
избранниц. Они оставляют на ступеньках свои дары, звонят в дверь и стремглав убегают, чтобы их не успели узнать. Пусть любимая ломает себе голову, от кого из
своих поклонников она получила подарок!

Некоторые влюбленные ночами прохаживаются под окнами своих девушек, рассчитывая на то, что избранница  окликнет юношу, назвав его своим Валентином. Девушки в это время ужасно волнуются: вдруг придет вовсе не тот, кого они хотели бы видеть. Весь этот волшебный день влюбленные общаются друг с
другом также на языке цветов. Подаренные девушке анемоны говорят: «Не кажется ли тебе, что нам давно пора быть вместе?». Хризантемы горько сетуют: «Я знаю, что
ты – крепкий орешек, но я готов ждать!». Гвоздики признаются: «Я с ума схожу, когда вижу тебя!». Нарциссы уверяют: «Я обожаю твою душу!..». Орхидеи
свидетельствуют: «Ты – одна из миллиона!»; а ирисы громко восклицают: «Я в огне!..».
А что означает букет цветов? О, это целая речь. В день святого Валентина такие речи «звучат» по всему миру.
Задание

2. Проверьте, правильно ли вы поняли содержание текста, ответив на следующие вопросы.

1. Является ли День святого Валентина исконно русским
   праздником? нет не является.
2. Расскажите историю возникновения этого праздника.- Был один император по имени Клавдий, который любил войну, и хотел чтобы война у него не кочалась. Но его войска по не многу стали влюблятся и женится, и больше не ходить на войну. Император запретил женится. Но один священник по имени Валентин стал тайном проводить свадьбы. Император это заметил и арестовал его. Но Валентин влюбился в дочь своего тюремщика. И в день когда его казнили он написал ей записку, этот же день назвали днём святого валентина.
3. Как общаются влюбленные между собой в этот день?-В этот день они дарят своим избранницам подарки и посылают любовные открытки – валентинки.
4. Ответьте на вопрос текста: «А что означает букет
   цветов?»
5. Приведите свои примеры символики цветов.
   Используете ли вы сами язык цветов?-Нет, я не использую язык цветов.
6. А как вы празднуете день влюбленных?-Я не праздную день влюблённых

3. Подберите все возможные определения к приведенным ниже словам.

Император, молодежь, дело, солдат, служба, указ, обряд, темница, подземелье, записка, юноши, поклонник, цветок.

4. Замените выделенные слова на близкие по смыслу.

• Клавдий издал приказ, запрещающий жениться.
• Солдаты женились и покидали военную службу.
• Несмотря  императорскому указу, он стал тайно
  проводить обряд венчания.
• Император приказал бросить Валентина в тюрьмы.
• Любовь нашла молодого священника даже под тёмными сводами тюрьмы.
• Юноши накануне праздника под покровом ночи крадутся к дому своих избранниц.
• Они оставляют на ступеньках свои подарки и быстро
  убегают.
• Некоторые влюбленные ночами гуляют под
  окнами своих девушек, рассчитывая на то, что избранница окликнет юношу.

5. Вставьте пропущенные предлоги.

Римский император из династии Юлиев; расширена за счет сената; выдвигал людей из числа всадников; постройка гавани из Остии; превратилась в римскую провинцию; писал труды из истории; прижился на русской почве; один из любимейших праздников; пришел на помощь; не отвлекались от дела; отыскала под мрачными сводами подземелья; влюбился в дочь тюремщика; осталась в памяти людей; изготавливаются из ажурной бумаге; причислили к лику святых; бумаге с шелковыми вкладышами; записками с изображением сердца; общаются друг с другом на языке цветов; В день святого Валентина; звучат по всему миру; подарок от поклонников.

6. Раскройте скобки, используя слова и сочетания слов в нужной форме.

1.Клавдий был отравлен честолюбивой женой Агриппиной. 2.День святого Валентина стал одним из любимейших праздников российской молодежи. 3. Имя святого Валентина связано с праздником влюбленных. 4. Больше всего император Клавдий любил войны. 5. Он хотел, чтобы его воины никогда не отвлекались от великих ратных дел. 6. Солдаты и их начальники влюблялись, женились и оставляли военную службу. 7. Молодой священник Валентин пришел на помощь влюбленным. 8. Вопреки императорскому указу, он стал тайно проводить обряд венчания. 9. Узнав об этом, Клавдий повелел бросить Валентина в темницу. 10. Любовь и под мрачными сводами подземелья отыскала молодого священника.

7.Составьте предложение, используя слова в нужном порядке и в нужной форме.

1. Валентин, венчания, проводить, тайно, стал, обряд.- Валентин стал тайно проводить обряд венчания.
2. Друг с другом, влюбленные, на, общаться, цветы, язык.-Влюбленные общаются друг с другом на языке цветов
3. Священник, на, молодой, помощь, Валентин влюбленные, прийти.-На помощь влюбленным пришел молодой священник Валентин.
4. Император, суровый, война, и, всего, решительный, больше, Клавдий, любить.-Суровый и решительный император Клавдий больше всего любил войну.
5. Валентин, своим, всего, влюбленные, покровитель, мир, избирать.-Влюблённые всего мира Валентин избирали его своим покровителем.

8. Сопоставьте двух святых. Как они стали святыми? Кто из них больше вам нравится? Почему?

Կազմիր հետևյալ բայերի բազմապատկական ձևերը։

Գզել-գզգզել,

թշշալ-թշթշալ,

ծամել-ծամծմել,

ճաքել-ճաքճքել,

ծալել-ծալծլել։

բզզալ-բզբզալ,

փշրել-փշրոտել,

թափել-թափթփել,

քաշել-քաշքշել,

գրել-գրոտել։

խշշալ-խշխշալ,

կրծել-կրծոտել,

խազել-խազխզել,

կոտրել-կոտրատել,

դողալ-դողդողալ։

խոցել-խոցոտել,

նստել-նստոտել,

ճանկռել-ճանկռտել,

փորել-փորփրել,

ձգել-ձգձգել։

խառնել-խառնշտել,

ջոկել-ջոկջկել,

քանդել-քանդռտել,

փայլել-փայլփլել,

պոկել-պոկոտել։

տզզալ-տզտզալ,

վազել-վազվզել,

ծռել-ծռմռել,

թռչել-թռչկոտել,

կապել-կապկպել։

կծել-կծմծել,

ֆշշալ-ֆշֆշալ,

չափել-չափչփել,

ծախել-ծախծխել

տաշել-տաշտշել։