Los niños están acostándose = Los niños ya se están acostando.
Maria se esta lavando los dientes = María está lavándose los dientes
¿Que haces ahora? Estoy pintándome las uñas= Me estoy pintado las uñas.
¿Que esta haciendo Raquel? Esta vistiendose= Se esta vistiendo
Ej. 2
Agencia Segurarte. Buenos dias. — Անվտանգության գործակալություն: Բարի առավոտ
Buenos dias. ¿Puedo hablar con el Sr. Gonzalez? Բարի առավոտ. Կարո՞ղ եմ խոսել պարոն Գոնսալեսի հետ:
Lo siento, en este momento no esta. ¿Quiere dejarle un recado? Ներեցեք, նա հիմա այստեղ չէ: Ցանկանում ե՞ք հաղորդագրություն թողնեմ
Si, por favor. digale que soy Laura Garcia y que mañana no puedo ir a la cita. Այո խնդրում եմ: Ասեք նրան, որ ես Լաուրա Գարսիան եմ և ես չեմ կարող վաղը գնալ հանդիպման:
De acuerdo. Le dejo una nota. Լավ, Ես ձեզ գրություն կթողնեմ:
Muy bien. Muchas gracias. Շատ լավ, շնորհակալություն
Buenos días ¿que desean? Yo quiero un te con leche ¿y tu? Yo un zumo de naranja y una tostada. Si, yo tambien quiero una tostada. Muy bien, entonces un te con leche, zumo de naranja y dos tostada
Masculino — el hotel (հյուրանոց), el coche (ավտոմեքենա), el hombre (տղամարդ), el libro (գիրք), el camarero (մատուցող), el compañero (գործընկեր), el hospital (հիվանդանոց), el hijo (երեխա).
Femenino — la casa (տուն), la oficina (գրասենյակ), la leona (առյուծ), la mujer (կին), la calle (փողոց) , la azafata (բորտուղեկցորդուհի), la gata (կատու), la leccion (դաս).
4. Completa la tabla con el género que falta.
1. La gata blanca — el gato blanco
2. la niña simpatica — el niño simpatico
3. la profesora amable — el profesor amable
4. el actor bueno — la actriz buena
5. la taxista buena — el taxista bueno
6. la turista alemana — el turista aleman
7. la abogada china — el abogado chino
8 el pianista ingles — la pianista inglesa
9. el periodista estadounidense. — la periodista estadounidense
5. Escribe las frases en la forma adecuada.
Yo estudio Matemáticas.
Nosotros comemos en casa.
Rosa no bebe agua.
Luis y Ana viven en Galicia.
Nosotras trabajamos mucho.
¿Tú vives en Paris?
¿Ud. habla inglés?
Yo trabajo en un banco.
¿Ustedes escriben los datos?
Mi marido no habla mucho.
¿Tú trabajas aquí?
¿Dónde vive Ud.?
¿Dónde trabaja Ud.?
¿Dónde trabajas tú?
Yo vivo en Valencia.
6. ¿Qué pronombre personal corresponde?
1. ¿Que estudia Alicia? Ella
2. Elene y Alberto tienen dos hijos. Ellos
3. Estos chicos no estudion nada. Ellos
4. ¿A que horan comen los españoles? Ellos
5. ¿Cuandos idiomas habla? El, ella,Usted
6. ¿Llamais todos los dias por telefono? Vosotros
7. ¿Como se llama tu marido? El
8. ¿Donde viven Lola y Maria? Ellas
Unidad 2
Ej. 1,2,3,4,5,6 p. 123
1.Completa las frases con el plural de las palabras del recuadro.
1. En mi familia somos seis hermanos.
2. Tenemos cinco hoteles en mi ciudad.
3. Tengo dos amigas colombianas.
4. Mis profesores son españoles.
5. Los lapices son de Laura.
6. Las sillas de la cocina estan rotas.
7. En mi casa tenemos dos televisionas, una en el salon y otra en la cocina.
8. Los diccionarios de español estan en la estanteria.
9. Tengo dos mapas de España, uno de Madrid y otra de Barcelona.
10. ¿Cuando llegan los autobuses para la excursion?
2. Elige la palabra correcta.
1. En mi clase somos veinticinco alumnos.
2. Mis compañeros son de distintos paises.
3. Mi amigo Henry es de Canada.
4. Su familia vive en Toronto.
5. Nuestra profesora de Español se llama Ana.
6. Es argentina y vive con su marido cerca de la escuela.
3. Completa las frases con la forma correcta del verbo estar.
1. Mi familia esta en Andalucia.
2. El gato esta debajo del sofa.
3. ¿Donde estan las llevas?
4. Mis zapatillas no estan en mi habitacion.
5. Mi marido esta en la oficina.
6. El ordenador esta encima de la mesa.
7. Mis padres no estan en casa.
8. ¿Cuando estas tu en la oficina?
9. Yo estoy en el parque con mis hijos.
10. ¿Donde estamos nosotros ahora?
4. Mira el dibujo y di dónde están los siguientes objetos.
1. El ordenador esta encima de la mesa.
2. La lampara estadetras de el ordenador.
3. El movil esta al lado de la lampara y el ordenador.
4. Las zapatillas estan delante de la cama.
5. La ventana esta detras de la mesa.
6. La silla esta delante de la mesa.
5. Elige la palabra correcta.
Este / Estos es mi hermano Luis.
Este / Esta es el mapa de España.
Este / Esta ordenador es de mi padre.
¿Estos / Este libros son de Pedro?
Estas / Esta chicas son de mi clase.
Estas / Esta es mi familia.
6. Encuentra la palabra que no pertenece al grupo.
Уникальную ценность представляет находящийся недалеко от Вагаршапата комплекс “Звартноц”, который включает храм Звартноц и расположенную рядом палату католикоса.
Этот прекрасный комплекс был построен в 643-652 годах по заказу католикоса всех армян Нерсеса III Шинога, который благодаря своей строительной деятельности получил псевдоним “Шинарар”(Строитель).
“Звартноц” был основан на пути, по которому царь Трдат III встречал посещающего Вагаршапат Григория Просветителя, и, предполагается, что Нерсес III построил храм имени св. Григория, чтобы увековечить эту встречу. Именно здесь хранится часть мощей последнего. Однако, комплекс более известен под названием “Звартноц”, поскольку он посвящён небесным радостям: радостям ангелов. Итак, “Звартноц” означает также “Собрание ангелов” (букв. пер.).
“Звартноц” действовал до конца X века. В начале XX века разрушенный “Звартноц” находился под толстым слоем земли. Согласно раскопанным материалам, до возведения храма здесь находились древние постройки IV-V вв. Предполагается, что на месте “Звартноца” некогда был храм бога Тира (бог науки и образования). В ходе раскопок был найден храм, палата католикоса к юго-западу от него, дополнительные постройки (баня, келья и др), различные предметы быта, могилы, а также развалины церкви, каменная винодельня недалеко от палаты, к юго-восточной части.
“Звартноц” имел воздействие на армянскую архитектуру в целом; это уникальная совокупность армянского строительного мастерства, скульптуры, декоративного искусства раннего средневековья. Ереванский театр оперы и балета во многом напоминает храм «Звартноц».
Начиная с 1937 года на территории музея-заповедника организуются открытые и закрытые выставки, целью которых является не только представление истории и архитектуры “Звартноца”, но предоставление целостной картины об истоках армянской архитектуры, его традициях, и, в целом, о влиянии стиля “Звартноца” на армянскую архитектуру и его роли в истории культуры Армении.
Ապրիլի 18-ին » Հայաստանի մարզերը» նախագծի շրջանակներում իրականացրեցինք ճամփորդություն դեպի Արագածոտնի մարզ` Մուղնի, Հովհանավանք և Սաղմոսավանք, որպեսզի եռալեզու’ ռուսերեն, անգլերեն և իսպաներեն, ներկայացնենք տեղի պատմությունը։ Առաջին կանգառը Մուղնին էր, որտեղ ես, Լիան և Մարիամը եռալեզու ներկայացրեցինք Մուղնու պատմությունը։ Ճիշտ է’ սա իմ առաջին փորձն էր որպես զբոսավար’օտար լեզուներով ներկայացնելը, մի փոքր լարվածություն կար,սակայն օտար լեզվի դասավանդողների ներկայությունը օգնեց հաղթահարել այն, բայց կարծում եմ հետագայում չեմ զբաղվի այս մասնագիտությամբ։ Մեր հաջորդ կանգառը Հովհանավանքն ու Սաղմոսավանքն էր, որտեղ նրանց պատմությունը ներկայացրեցին զբոսաշրջության բաժնի մյուս սովորողները։ Այս ճամփորդության շնորհիվ մենք ձեռք բերեցինք մասնագիտական փորձառություն։
Los platos blancos están en el armario de la cocina.
La cartera de Pablo está en la silla.
Los cojines del sofá son azules.
La familia de Concha cena siempre en la cocina.
Este es el ordenador de mi hermano.
Desayuno un vaso de leche todas las mañanas.
Limpio el cuarto de baño de mi casa todos los días.
Los sábados me levanto a las nueve.
Հեռուստացույցը հյուրասենյակում է։
Ես ունեմ նոր միկրոալիքային վառարան:
Սպիտակ ափսեները գտնվում են խոհանոցի կաբինետում։
Պաբլոյի դրամապանակը աթոռին է։
Բազմոցի բարձիկները կապույտ են։
Կոնչայի ընտանիքը միշտ ընթրում է խոհանոցում։
Սա եղբորս համակարգիչն է։
Ես ամեն առավոտ նախաճաշում եմ մի բաժակ կաթ:
Ես ամեն օր մաքրում եմ իմ տան լոգարանը։
Շաբաթ օրերին ես վեր եմ կենում ժամը իննին:
4. Completa el texto con hay / está / están.
En mi casa hay dos dormitorios, un salón, una cocina y un baño. En el cuarto de baño hay una ducha. En el salón hay una librería, y allí estan los libros de lectura. Tenemos dos ordenadores. Esta uno en mi habitación y el otro esta en el salón. También esta en el salón el equipo de música y la televisión. En los dormitorios no hay televisión. ¿Cuántas televisiones en hay tu casa? ¿Dónde estan?
Իմ տանը կա երկու ննջասենյակ, հյուրասենյակ, խոհանոց և սանհանգույց։ Լոգարանում կա ցնցուղ։ Հյուրասենյակում կա գրապահարան, իսկ այնտեղ՝ ընթերցանության գրքեր։ Մենք ունենք երկու համակարգիչ։ Մեկը իմ սենյակում է, մյուսը՝ հյուրասենյակում։ Հյուրասենյակում են նաև երաժշտական համակարգը և հեռուստացույցը։ Ննջասենյակներում հեռուստացույց չկա։ Քանի՞ հեռուստացույց կա ձեր տանը: Որտեղ են նրանք. ?
5. Haz preguntas para estas respuestas
¿Dónde está la leche?- La leche está en el frigorífico.
¿Hay mucho café en la cafetera?-No hay mucho café en la cafetera.
-Hay un vaso en la cocina.
dónde están tus amigos- Mis amigos están en el cine.
¿Cuántas sillas hay en el salon?-Hay tres sillas en el salón.
Cómo están tus padres- Mis padres están bien, gracias.
¿Dónde está el microondas?-El microondas está encima del horno.
¿Cuantos coches hay en el garaje?- Hay tres coches en el garaje.
Կաթը սառնարանում է։
Սուրճի պատրաստման մեջ շատ սուրճ չկա։
Խոհանոցում մի բաժակ կա։
Իմ ընկերները կինոյում են:
Հյուրասենյակում երեք աթոռ կա։
Ծնողներս լավ են, շնորհակալություն։
Միկրոալիքային վառարանը գտնվում է ջեռոցի վերևում:
Ավտոտնակում կա երեք մեքենա։
6. Encuentra la palabra que no pertenece al grupo.
Cocina, salon, frigorifico, garaje.
tercero, seis, quinto, primero
fregadero, horno, microondas, sillon
television, espejo, toalla, lavabo
libreria, lavadora, television, lampara
derecha, izquierda, norte, arriba
el, los, las, unos
una, la, un, unas
recepcionista, hotel, restaurante, colegio
los, la, unas, una
Unidad 5
Ej. 1,2,3,4,5,6,7 p. 129
1.
1. A Luis quiere mucho los macarrones.
2. Oscar no le gusta carne.
3. Marisa hoy no quiere beber agua, quiere vino.
4. A nosotros nos gusta el gazpacho.
5. A Elena no le gustan nada las verduras.
6. Federico le gustan muchos caramelos.
7. A Rosa quiere mucho leer.
8. No queremos más café.
9. Javier y Clara les gusta comer más.
10. A Javier y a Clara no quieren comer mucho
2.
Luis / helados A Luis le gustan mucho los helados. A Luis le encantan los helados. A Luis no le gustan los helados.
Marta / jugar al tenis — A Marta le gusta mucho jugar al tenis. A Marta le encanta jugar al tenis. A Marta no le gusta jugar al tenis
Los niños / Matemáticas. Los niños les gustan mucho la Matematicas. Los niños les encantan la Matematicas. Los niños no les gustan la Matematicas.
Elvira / montar en bici. — A Elvira le gusta mucho montar en bici. A Elvira le encanta montar en bici. A Elvira no le gusta montar en bici.
Juanjo / películas de ciencia-ficción. A Juanjo le gustan mucho los peliculas de ciencia-ficcion. A Juanjo le encantan los peliculas de ciencia-ficcion. A Juanjo no le gustan los peliculas de ciencia-ficcion.
Nosotros / viajar
Ellas / ir de compras. — A Ellas les gustan mucho ir de compras. A Ellas les encantan ir de compras. A ellas no les gustan ir de compras.
Mi marido / ópera. — A mi marido le gusta mucho la opera. A mi marido le encanta la opera. A mi marido no le gusta la opera.
¿Vosotros / comida española?
¿Tú / carne? — ¿tu te gusta mucho la carne? ¿Tu te encanta la carne? ¿Tu no te gusta la carne?
Yo / música clásica. — Yo me gusta mucho la musica clasica. Yo me encanta la musica clasica. Yo no me gusta la musica clasica.
Mis hermanas / plantas. A Mis hermanas les gustan mucho las plantas. A mis hermanas les encantan las plantas. A mis hermanas no les gustan las plantas.
Հալիձոր գյուղը գտնվում է Սյունիքի մարզում, մարզկենտրոնից՝ 69 կմ հյուսիս-արևմուտք, Որոտան գետի ձախափնյակում։ Բարձրությունը ծովի մակարդակից մոտ 1300-1350 մ է։ Ներկայիս Հալիձորը կառուցվել է 1966 թ.։
Հին Հալիձոր լքված գյուղատեղի է Որոտանի կիրճում, որտեղ են գտնվում Ս. Մինաս եկեղեցին և լքված տարբեր շինություններ ու տներ: Որոտան գետի մյուս ափին է գտնվում միջնադարյան նշանավոր մենաստաններից մեկը՝ Հարանց անապատը, որը լքվել է 17-րդ դարում երկրաշարժի, այնուհետև սողանքի հետևանքով:
Բնակավայրն ունի բազմադարյա պատմություն և հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով։ Այստեղ է գտնվում Հայաստանի Հանրապետության զբոսաշրջային ամենահայտնի ուղղություններից մեկը՝ Տաթևեր ճոպանուղի-Տաթևի վանք երթուղին։ Հանդիսանում է աշխարհի ամենաերկար ճոպանուղու առաջին մեկնարկային կետը։
Ունի գեղեցիկ բնություն, որն արտահայտվում է անդնդախոր ձորերով, ժայռապատ և անտառապատ լեռնալանջերով, որոնց ստորոտով հոսում է արագահոս Որոտան գետը։
Հալիձոր անունը ծագել է Հաբանդ գավառի Հալե, Հալիս կոչվող բնակավայրերի անվանումներից։
10-րդ դարի սկզբին իշխանուհի Համազասպուհին Հալիձորը նվիրաբերել է Տաթևի վանքին, որի կալվածքն է եղել մինչև XIX դարը։ Գյուղից 2 կմ դեպի հարավ-արևմուտք նշանավոր Հարանց Անապատն էր գտնվում, իսկ շրջակայքում «Խաչին խութ» կոչվող եկեղեցին, «Հին Հալիձոր» գյուղատեղին, «Պողոս-Պետրոս» մատուռը, ինչպես նաև բազմաթիվ խաչքարերով գերեզմանոցը։ Որոտանի ձախ ափին՝ այգիների մեջ պահպանված է ժայռաբեկորի վրա կանգնեցված 1265թ. կալվածագիր արձանագրությունը։ Գյուղում է գտնվում կանգուն Սբ. Մինաս եկեղեցին՝ կառուցված 1611 թ., ոչ հեռու՝ Հալիձորի Սբ. Աստվածածին կամ «Կուսանաց անապատ» վանքը։
Հին Խոտ
Հին Խոտ գյուղատեղին Սյունիքի մարզի հնագույն բնակավայրերից է եղել: Գյուղը գտնվում է ժայռերի վրա, ավելի ճիշտ՝ ժայռերի մեջ: Այստեղ մարդիկ նախ բնակության համար հարմարեցրել են տուֆային հրաբխային ապարներում ձևավորված քարանձավները: Ավելի ուշ քարանձավային բնակատեղիներն ընդարձակել են քարե շարվածքների հաշվին, այս պատճառով այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում՝ ասես տները ժայռերից են աճում: Բնակավայրը գտնվում է Որոտան գետի ձախ կողմում, բարձրադիր սարավանդի՝ ծովի մակերևույթից մոտ 1500 մետր բարձրության վրա, շրջապատված այգիներով և անմատչելի ժայռերով։
Գյուղը բնակեցված է եղել մինչև 1970-ականները, այնուհետև տեղաբնակները տեղափոխվել են նոր՝ ավելի հարմար և հարթ տարածք, հին գյուղից դեպի հյուսիս, որն էլ ներկայիս Խոտ գյուղն է հանդիսանում: Հին գյուղի շրջակայքում կան մ.թ.ա. 2-1 հազարամյակների դամբարանադաշտեր, հին գերեզմանոցներ, որոնցից մեկի տարածքում պահպանվել են 12-րդ դարում կառուցված Կարմիր վանքի ավերակները։ Ավանդույթի համաձայն՝ այս եկեղեցու զանգից է առաջացել նաեւ ամբողջ մարզի Զանգեզուր անվանումը: Ըստ վարկածներից մեկի՝ այս զանգը շատ հզոր հնչողություն ուներ, եւ Զանգեզուր տեղանունն առաջացել է «Զանգ զոր» բառերից, այսինքն՝ հզոր զանգ: Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ այն առաջացել է «Զանգերն իզուր են» բառակապակցությունից:
Պատմական արձանագրությունները վկայում են, որ Խոտը հանրահայտ Տաթևի վանքի հարկատու գյուղերից մեկն է եղել, և 1205 թվականին Խաղբակի որդի Դլեն իշխանը Խոտ գյուղը և Խոտագետի մեծ այգին նվիրաբերել է Տաթևի վանքին: Հին Խոտի հյուսիս-արևելյան մասում, բարձր ձորափին է գտնվում Խոտի վանքը, հնագույն մի շինություն՝ կառուցված 5-6-րդ դարերում։ Գյուղում կա նաև, հավանաբար, 17-րդ դարի 2-րդ կեսին կառուցված Մրգաձորի Խաչ կոչվող մի եկեղեցի, որն, ըստ ավանդույթի, կառուցել է պարսիկ տիրակալ Շահ-Աբասի հարեմից փախած մի հայուհի:
Հին Շինուհայր
Շինուհայրը Սյունյաց լեռնաշխարհի հինավուրց բնակավայրերից է և նույնքան հին է, որքան հայոց աշխարհը: Տարբեր ժամանակներում այն հայտնի է եղել Հայրաշեն, Շինոյ-հերք, Շնհեր (այսինքն՝ գյուղերի, շեների հայր) անուններով: Սյունյաց աշխարհի Հաբանդ գավառի մեջ մտնող այս գյուղը, Ստեփանոս Օրբելյան պատմիչի վկայությամբ 5-րդն է եղել Տաթևի վանքին տրվելիք հարկային ցուցակում: Ներկայումս էլ Շինուհայրը մեծ գյուղ է և բնակչության թվով ամենամեծ գյուղական համայնքն է Սյունիքի մարզում: Գյուղի տարածքը հարուստ է նյութական մշակույթի մնացորդներով (գյուղից 6 կիլոմետր արևմուտք, հին Շինուհայր – հին Հալիձոր ճանապարհից աջ գոյություն ունի Ք.ա. 1-ին հազարամյակով թվագրվող դամբարանադաշտ, ինչը վկայում է, որ գյուղը գոյություն է ունեցել դեռևս Վանի կամ Երվանդունիների թագավորությունների ժամանակներից): Մինչև Վարդանանց պատերազմը (450-451թթ.) Շինուհայրը հարթ տեղում է գտնվել՝ Փոքր Տափում, որից հետո գյուղն իջել է Որոտանի կիրճը:
Արաբական աղբյուրներում Շենհեր Շինուհայրը հիշատակվում է Քիլաբ անվամբ: Մաշտոցի անվան մատենադարանում պահվող մի ձեռագիր վկայում է, որ Շենհերը 7-8-րդ դարերում խոշոր գյուղ է եղել, երբ Աղվանից իշխան Վարազ Տրդատի դուստր Շահանդուխտը այն նվիրել է Տաթևի Սուրբ եկեղեցուն: Գյուղը հայտնի է եղել ոչ միայն իր մեծությամբ ու հզորությամբ, այլև՝ մշակույթի ու գրչության օջախներով: Այն ունեցել է եկեղեցուն կից ծխական դպրոց:
Հարժիս
Հարժիսը հին գյուղ է (նախկինում` Յայջի): Սյունյաց եպիսկոպոս Դավթի կալվածագրում այն հիշվում է իբրև Տաթևի վանքին հարկատու գյուղ: Հարժիսը մեծ գյուղ է եղել Եռաբլրի սարահարթում` Գորիսից Երևան տանող մայրուղուց 6 կմ հարավ: Գյուղը արևելքից, հյուսիսից և արևմուտքից շրջապատված է հրաբխային բլուրներով և սարերով. Հարավից Որոտանի ձորն իջնող անանցանելի ուղղաձիգ ժայռն է: Գյուղից Որոտանի ձորը տանող միակ ճանապարհը ժայռի արևմտյան եզրով իջնող, հիմնականում ոտքով անցանելի ուղին է:
Գյուղացիները զբաղվել են անասնապահությամբ և դաշտավարությամբ: Ակտիվ առևտուր են արել Նախիջևան, Արցախ, Գարդման տանող` աղի նշանավոր ճանապարհով անցնողների հետ այդ ճանապարհին կառուցված քարավանատան (Կոտրած քարվանսարա) միջոցով: Գյուղը չէր երևում ոչ սարահարթից, ոչ էլ Որոտան գետի ափով անցնող ճանապարհից: Դա մի բնական թաքստոց էր` ժամանակի հրամայականով: 1931 թվականի երկրաշարժից գյուղն ավերվել է` բարեբախտաբար առանց մարդկային զոհերի:
Հին Գորիս
Հին Գորիս գյուղատեղին տարածվում է Գորիս քաղաքից արևելք, համանուն գետի ձախ ափին: Գյուղատեղին հատկապես աչքի է ընկնում իր ինքնատիպ միջնադարյան եկեղեցիներով ու մատուռներով, ժայռափոր կացարան-բնակարաններով, մելիքական ապարանքներով, բնակելի ու հասարակական նշանակության շինություններով: Գյուղատեղիի արևելյան եզրին պահպանվել է քարաժայռի վրա բարձր դիրք գրավող «Ձագեձոր» ամրոցի միջնաբերդը: Ժայռի ստորոտին է գտնվում 1776թ. կառուցված Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցին: Եկեղեցին կառուցվել է Հին Գորիսի նշանավոր մելիքական տոհմերից մեկի ներկայացուցիչ` մելիք Օհանի նախաձեռնությամբ: Մելիքի տունը գտնվում է Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցուց արևելք, մոտ 70 մ հեռավորության վրա: Այն այժմ կիսավեր վիճակում է և իրենից ներկայացնում է քարայրին կից, երկհարկ, ուղղանկյուն հատակագծով մի շինություն, որի համար որպես պատ ծառայել է հարակից ժայռերից մեկը: Մելիքական ապարանքը կառուցված է կրաշաղախով, բազալտե կոպտատաշ քարերով և ունի շրջակայքի նկատմամբ իշխող դիրք: Գյուղատեղիի բոլոր բնակելի տները իրենց կից ունեն ժայռափոր բաժանմունքներ, որոնք երբեմն նաև բաղկացած են երկու հարկից: Բնակելի տները թվագրվում են XIX դարի երկրորդ կեսից մինչև XX դարի սկիզբ: Կան նաև բնակելի քարաբուրգեր ու տարբեր չափերի բազմաթիվ քարայրներ: Բնակելի քարայրների մեծ մասը` սկզբնական վիճակում, ունեցել են քարե շարվածքով նախասրահներ: Քարայրների գերակշռող մասը երկսրահ է, կան նաև մեկ կամ երեք սրահներից բաղկացած քարայրներ: Բոլորն էլ թվագրվում են միջնադարից մինչև XX դար: Կացարաններից շատերն ունեն լուսամուտներ, երդիկներ, ժայռափոր պահարաններ և մեկը մյուսի հետ կապված են նեղ միջանցքներով:
Գյուղատեղիի արևելյան եզրին գտնվող գերեզմանոցի տարածքում է կառուցվել «Մելիքների» եկեղեցին (XVII դար): Այն միանավ է, ունի թաղածածկ սրահ և շարված է կոպտատաշ բազալտե քարով: Եկեղեցու անմիջական հարևանությամբ գտնվող գերեզմանոցում հաշվում ենք մեկ տասնյակից ավելի տապանաքարեր ու խաչքարեր:
Գյուղատեղիի «Խաչերի ձոր» թաղում, գերեզմանոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում եղած մի քանի ձիթհաններից պահպանվել է «Միրումենց ձիթհանը»: Ձիթհանը կիսաժայռափոր կառույց է` բաղկացած երկու սենյակից:
Արևելյան եզրին է գտնվում նաև ուղղանկյուն հատակագիծ ունեցող թաղակապ մատուռը: Միջնադարյան մեկ այլ մատուռ էլ գտնվում է «Ըմբովի ձոր» թաղում: Այն ևս ունի ուղղանկյուն հատակագիծ, կամարակապ է, երկթեք ծածկով: Հարավային պատի բացակայության պատճառով այն վերածվել է բաց սրահի, որի ներսում կա աղբյուր: Բնակիչներն այն անվանում են «Խաչին աղբյուր>>: Երկու մատուռներն էլ վերակառուցվել են XIX դարում: Գյուղատեղիի հյուսիսում է գտնվում IX-X դարերով թվագրվող Սբ. Մարտիրոս կիսաժայռափոր մատուռը, որը 1703թ. վերակառուցման է ենթարկվել: Բոլոր մատուռներն էլ շարված են կոպտատաշ բազալտե քարով:
Գյուղատեղիի «Ղաթրինի ձոր» թաղում է գտնվում XIX-XX դարերով թվագրվող բրուտանոցը: Այստեղ պատրաստվել են կավե զանազան կենցաղային ամաններ, որոնք անգնահատելի տեղ են զբաղեցրել գորիսեցու կենցաղում:
Գյուղատեղիի «Թթենիների տակ>> վայրում, ուղղաձիգ կտրվածք ունեցող բարձր ժայռազանգվածի ստորոտում է գտնվում քարանձավային թատրոնը` «Ամֆիթատրոնը»: Ժայռափոր, բարձր առաստաղով, դեպի խորքը լայնացող ընդարձակ սրահ է, որի գերակշռող մասը զբաղեցնում են քարակերտ նստարանները: Մուտքի մոտ է գտնվել երկհարկ բեմը, որն ունեցել է հրաշալի ակուստիկա` պայմանավորված կառույցի առանձնահատկություններով և ժայռատեսակով: Այն գործել է մինչև XX դարը:
Հին Գորիսը լքվել է XX դարի սկզբներին: Այսօր այն իր կառույցներով ներկայանում է պատմահնագիտական ամբողջություն հանդիսացող մի ավերակ բնակավայր: Իր քարայր-կացարաններով միջնադարյան հուշարձանի եզակի օրինակ է, գտնվում է բավականին վտանգված վիճակում, իսկ որոշ քարայրներ, ցավոք, կանգնած են փլուզման եզրին:
Կալեր
Կալեր (նախկինում՝ Գյալուր կամ Կյալուր), ներկայումս լքված գյուղ Հայաստանի Սյունիքի մարզի Մեղրու տարածաշրջանում, Մեղրի քաղաքից մոտ 18 կմ հյուսիս, Մեղրու լեռնաշղթայի հարավային բարձրադիր լանջին, ծովի մակարդակից մոտ 2200 մ բարձրության վրա։ Գյալուր անվան տակ ընդգրկված է եղել Ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում։ Խորհրդային տարիներին մասն է կազմել Հայկական ԽՍՀ Մեղրու գավառի, իսկ 1930 թվականից` Մեղրու շրջանի։ Վերանվանվել է Կալեր 1935 թվականին։ 1960-ական թվականներին գյուղը ապաբնակեցվել է կապված գյուղական համայնքների խոշորացման ծրագրի հետ։
Հնում մտել է Մեծ Հայքի Սյունիք աշխարհի Արևիք գավառի մեջ, ուշ միջնադարում՝ Սյունիքի Կաքավաբերդ կամ Բաղաբերդ գավառի մեջ։
Գյուղը լքված է 1960-ական թվականներից, ներկայումս բնակչություն չունի; Նախկինում բնակեցված է եղել հայերով.
ԱՇՈՏԱՎԱՆ
ԱՇՈՏԱՎԱՆ- գյուղ Սյունիքի մարզում, Որոտանի աջակողմյան վտակ Սիսիանի ձախ օժանդակ Կամրջաձոր գետակի ստորին հոսանքի շրջանում, մարզկենտրոնից 109 կմ հս-արմ., ծովի մակերևույթից 1680 մ բարձրության վրա: 1831թ. ուներ 18, 1873-ին293, 1908-ին 390, 1919-ին803, 1931-ին 557, 1959-ին497, 1970-ին 455, 1979-ին448, 2001- ին 623, 2004-ին` 604 բնակիչ, որոնց նախնիները 1828-29թթ. գաղթել են Խոյից ու Սալմաստից: Բնակչությունը զբաղվում է անասնաբուծությամբ, հացահատիկի, ծխախոտի, բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ և թռչնաբուծությամբ: Ունի 1903թ. եկեղեցի: Գյուղից 12 կմ հվ-արմ. գտնըվում է Թանատի վանքը: Ծայրամասերում նշմարվում են հին “Կիրակոսիկի” և “Խնոքի” ավերակները: Տոլորսի ջրամբարի կառուցման պատճառով 23 գյուղը տեղափոխվել է մոտ 500 մ հեռու (Խնոք, Կիրակոսիկ):
ԹԱՆԱՀԱՏ
ԹԱՆԱՀԱՏ- գյուղ Սյունիքի մարզում, Որոտան գետի հովտում, մարզկենտրոնից 118 կմ հս-արմ., ծովի մակերևույթից 1975 մ բարձրության վրա: 1873թ. ուներ 208, 1897-ին333, 1926- ին 87, 1939-ին209, 1959-ին 268, 1970-ին284, 1979-ին 229, 1989-ին59, 2001-ին 42, 2004-ին` 70 բնակիչ: Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ: Գյուղում կան ավերակ եկեղեցի և գերեզմանոց: Մոտակայքում է գտնվում “Պըղըն” գյուղատեղին:
ԽՆՁՈՐԵՍԿ
ԽՆՁՈՐԵՍԿ- գյուղ Սյունիքի մարզում, մարզկենտրոնից82 կմ հս-արլ., բարձրությունը ծովի մակերեվույթից 1350 մ: 1831թ. ուներ 1342, 1939-ին2980, 1959-ին 1992, 1979-ին1820, 1989-ին 1828, 2001-ին1992, 2004-ին 2027 բնակիչ: Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, այգեգործությամբ, հացահատիկի և բանջարեղենի մշակությամբ: Խնձորեսկում և շրջակայքում են գտնվում սբ. Թադևոս (17դ.), սբ. Հռիփսիմե (1663թ.) եկեղեցիները, “Անապատ” դպրոցեկեղեցին, հին գյուղատեղիներ: Նրա նշանավոր հնություններից է Խնձորեսկի 16դ. բերդը:
ԿՈՌՆԻՁՈՐ
ԿՈՌՆԻՁՈՐ- գյուղ Սյունիքի մարզում, Կոռնիձոր գետի ձախ զառիթափ լանջին: Հեռավորությունը մարզկենտրոնից93 կմ հս-արլ., բարձրությունը ծովի մակերևույթից 1190 մ: 1873թ. ուներ 491, 1897-ին1228, 1926- ին 981, 1939-ին1049, 1959-ին 1022, 1970-ին1279, 1979-ին 1252, 1989-ին1147, 2001-ին 1072, 2004-ին` 1207 բնակիչ: Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, պտղաբուծությամբ, դաշտավարությամբ, խաղողագործությամբ, բանջա- 114 րանոցային և կերային կուլտուրաների մշակությամբ: Գյուղի սբ. Հովհաննես եկեղեցին 18-19դդ. կառույց է: Կոռնիձորի շրջակայքում պահպանվել են քարայրկացարաններ և գյուղատեղիներ:
Церковь св. Геворка (св.Георга) находится на южном краю села Мугни Арагацотнского региона. Согласно историку 17 века отцу Захарию, монастырь основали наместники Ованаванка, перенеся сюда мощи св. Геворка. Церковь св. Геворка расположена в центре монастырского комплекса. Части мощей были отправлены в Грузию для излечения грузинского принца. После этого в Тбилиси была построена церковь Св Геворка Мугни для хранения мощей.Монастырский комплекс окружен стеной и красивым садом.
В саду церкви св. Геворка есть несколько хачкаров: самый старый – 932 год, самый поздний – 1975 год. Интересно, что последний был установлен ночью, так что никто не знает, кто его принес. В течении 13-15 веков монастырь был известным святилищем, где были написаны различные рукописи. Монастырь был основан в 1580 году. Наибольшую популярность он получил в 17 веке, к этому времени церковь уже дважды восстанавливалась
Монастырь святого Геворга в Мугни издавна считался известной лечебницей, множество людей с разными заболеваниями приходили сюда лечиться. В этой церкви есть обычай: влюбленные пары, которые собираются пожениться, посещают церковь, просят благословения у святых и только после этого говорят о своих намерениях родителям. У церкви есть свой день, каждый год 8-ого сентября местные празднуют этот день.
Оганаванк
Оганаванк – монастырский комплекс, находящийся рядом с селом Ованаван Арагацотнского региона. Монастырь посвящен Ованесу Мкртичу (Иоанн Креститель). Самым старым строением комплекса является церковь типа базилики, построенная в 4 веке Григорием Просветителем. С севера к базилике примыкает церковь первых христиан (4 век), которая, по всей вероятности, была построена на месте языческого храма. Деревянный купол этой церкви заменили каменным в 554 году; полностью восстановили в 1652-1734 гг. Главная церковь св. Карапета примыкает к однонефной базилике с южной стороны. Она была построена в 1216-1221 гг под покровительством князя Ваче Вачутяна, а строительство завершил его сын Курд. Этот комплекс среди наиболее значимых по архитектурному стилю и решениям построек 13 века.
На всех постройках Ованаванка как с внешней, так и с внутренней стороны высечено около 100 надписей с информацией о династиях (особенно касательно князей Вачутянов), строительстве и пожертвованиях. Они были собраны и изданы выдающимся историком эпиграфистом Карапетом Гафадаряном.
Образовательный центр Ованаванка был одним из древнейших культурных центров Араратской области. В конце 16 века в школе Ованаванка изучалось также календарное искусство, философия и музыка. Порядка 20 рукописей, найденных в Ованаванке, сейчас хранятся в Ереванском Матенадаране имени Месропа Маштоца. В селе Ованаван и на территории сохранилась циклопическая крепость (2-1 тысячелетие до н.э.), поселение, памятник (5 в), жилые дома при монастыре (17-18 вв), кладбище с хачкарами (“крест-камень”)(9-17 вв).
Сагмосаванк
Сагмосаванк находится в восточной части деревни Сагмосаван, в регионе Арагацотн. Церковь располагается на правом берегу реки Касах, на краю обрыва. По легенде, основателем церкви был сам Григорий Просветитель. Это одна из популярных средневековых церквей Армении, которая была важным духовным и культурным центром.
Говорят, однажды Святой Григорий перебрался на гору Арагац и построил две часовни. В одной из них преподавали пение псалмов и из-за этого её прозвали часовней Сагмосац. «Сагмос» — это армянское слово, означающее «псалм» — духовную песню или лирическую поэзию. Но в исторических источниках Сагмосаванк был отмечен только к концу 12-ого века. Главная церковь Сагмосаванка была построена в 1215 году правителем Арагацотна Ваче Вачутяном.
Когда-то комплекс был известным образовательным центром, а сам Григор Татеваци преподавал в этой школе. Затем он был центром рукописания, и некоторые рукописи, написанные в монастыре, дошли до наших дней. Одной из самых известных работ этого центра был «Чарынтир», скопированный писателями Маркосом и Мхитаром. В 1267 Вардан Аревелци основал школу, в которой Геворг Скевраци скопировал коллекцию «Тонапатчар»(сейчас хранится в соборе Эчмиадзина).
Монастырский комплекс включает церкви Сурб Сион и Сурб Аствацацин, двор и дом писательства. Святой Сион является главной церковью комплекса, основанной Ишханом Ваче Вачутяном в 1215 году. Она принадлежит к купольному стилю, с прямоугольным залом и двумя двухэтажными ризницами. Вход с западной стороны. Фасад церкви украшен армянскими арками.
Внутренний дворик тоже находится с западной стороны Святого Сиона. Его основателем является снова Ваче Вачутян с 1215-1235 годы. Это четырех основное строение имеет интересную систему крыш и считается уникальным примером армянской архитектуры. Писательский дом находится в главной церкви и в юго-восточной части двора.
Основателями двора были Курд Вачутян и его жена Хоришах, основали его в честь своей умершей дочери Мамахатун в 1255 году. В конструкции плана этот дом отличается от остальных писательских центров. Алтарь находится в восточной части дома, а в стенах есть дыры. Единственный вход с западной части церкви.
Церковь Святой Богородицы (Сурб Аствацацин) располагается в южной части Святого Сиона, рядом с восточной частью писательского дома. Это высокое здание, имеющее прямоугольную основу с арочным алтарем; было построено в 1235-ом. Кладбище церковного двора находится с северной части комплекса, со множеством редких хачкаров и статуй. Когда-то комплекс был окружен полукруглыми воротами
